[Kenaj offline]

Postępowanie grupowe, tzw. pozwy zbiorowe po zmianach – ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym po 1 czerwca 2017 r.

Pozwy zbiorowe zaczynają dopiero wkraczać do naszego życia, mimo że ten rodzaj postępowania funkcjonuje w Polsce już od 2009 r. i jest korzystny dla wszystkich uczestników procesu sądowego – zarówno dla organów rozpoznających sprawę, jak i dla samych stron i ich pełnomocników. Jednak wiele osób nadal nie wie o tej możliwości. Niejednokrotnie przeciw jednej nieuczciwej firmie toczy się kilkanaście rozpraw – od każdego poszkodowanego z osobna. Z całą pewnością znacznie większe szanse wygrania sprawy mieliby oni, gdyby wystąpili z pozwem wspólnym.
1 czerwca 2017 r. weszły w życie istotne zmiany w pozwach zbiorowych. Modyfikacje wprowadzone w ustawie o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym dotyczą dwóch kwestii: zakresu roszczeń, które mogą być zgłaszane w postępowaniu grupowym przez jego rozszerzenie oraz przebiegu samego postępowania przez jego przyspieszenie. Przepisy nowelizujące ustawę o postępowaniu zbiorowym będą miały zastosowanie do spraw wszczętych po 1 czerwca 2017 r.

1. Zakres spraw
Przed nowelizacją ustawy można było dochodzić roszczeń grupowo jedynie w sprawach o ochronę konsumentów, z tytułu szkody wywołanej korzystaniem z produktu niebezpiecznego oraz z czynów niedozwolonych, z wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych (przykładowo: zadośćuczynienie, …).Obecnie katalog rozszerzono o sprawy z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, a przy sprawach o ochronę konsumentów także w innych sprawach (art. 1, ust. 2 w/w ustawy). W zakresie dóbr osobistych zezwolono natomiast na dochodzenie grupowe roszczeń wynikających z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, w tym także roszczeń przysługujących najbliższym członkom rodziny poszkodowanego, który zmarł z tych przyczyn (art. 1, ust. 2a), przy czym tutaj można jedynie ustalić odpowiedzialność pozwanego, a nie dochodzić zapłaty konkretnej kwoty odszkodowania (art. 1, ust. 2b). Zmiany w ustawie pozwalają zatem na złożenie pozwu zbiorowego, przykładowo w sprawach o odszkodowanie za wypadek, np. komunikacyjny. Korzystniejszy proces ubiegania się o odszkodowanie z wykorzystaniem pozwu grupowego może dla poszkodowanych okazać się pod wieloma względami, również w zakresie kwot zasądzonego odszkodowania, skuteczniejszy i wygodniejszy niż prowadzenie oddzielnych postępowań.

2. Przyspieszenie
a) Od czerwca 2017 r. sąd rozstrzyga o dopuszczalności postępowania grupowego na posiedzeniu niejawnym, a nie jak do tej pory – na rozprawie (art. 10, ust. 1).
b) Na pozwanego nałożono obowiązek wniesienia odpowiedzi na pozew przed w/w posiedzeniem (art. 10, ust. 1a). Dzięki temu sąd zapozna się ze stanowiskiem obu stron jeszcze przed otwarciem przewodu sądowego i będzie mógł skuteczniej orzekać.
c) Złożenie zażalenia przez pozwanego na skład grupy nie wstrzyma merytorycznego rozpoznania sprawy – w konsekwencji sąd będzie podejmował dalsze czynności (art. 17, ust. 2a). W praktyce etap najbardziej formalny nie będzie tamować przebiegu postępowania tak dotkliwie, jak miało to miejsce dotychczas.

3. Usprawnienie
a) Po uprawomocnieniu się postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym (czyli możliwości jej rozpoznania w tym trybie), dopuszczalność postępowania nie będzie już dalej badana (art. 10a).
b) Sąd Najwyższy, uwzględniając skargę kasacyjną na postanowienie o odrzuceniu pozwu z powodu jego niedopuszczalności, może uchylić postanowienie niższego sądu i nakazać rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym (art. 10b).
c) Można stosować art. 322 k.p.c. (art. 20a, ust. 1), mówiący o zasądzeniu przez sąd odpowiedniej sumy według swej oceny, po rozważeniu okoliczności sprawy. Sąd może jednak skorzystać z tej możliwości dopiero, kiedy uzna, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione.
d) Sąd może wcześniej wysłuchać stanowiska stron na posiedzeniu niejawnym (art. 20a, ust. 2).

4. Wykaz postępowań w Biuletynie Informacji Publicznej Ministra Sprawiedliwości
Wprowadzenie jednego wykazu postępowań grupowych prowadzonych w całym kraju (art. 11a) ułatwi poszkodowanym pozyskanie informacji o tym, czy obecnie jest prowadzone postępowanie grupowe, w którym będą mogli uczestniczyć jako członkowie grupy. Sądy mają obowiązek przesyłać informacje po zarządzeniu ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego, czyli już po formalnym zbadaniu dopuszczalności pozwu zbiorowego.

5. Brak prekluzji
Wyłączenie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego dotyczących tzw. prekluzji (art. 24, ust. 1) oznacza, że sąd nie będzie pomijać jako spóźnionych twierdzeń i dowodów zgłoszonych w toku rozprawy.
Roszczenia z tytułu czynów niedozwolonych z wyłączeniem roszczeń o ochronę dóbr osobistych – pozew zbiorowy 90 osób bliskich ofiar katastrofy hali MTK w Katowicach z 2006 r.

W styczniu 2015 r. Sąd Najwyższy po skardze kasacyjnej pełnomocnika powodów uznał pozew zbiorowy ok. 90 osób bliskich ofiar katastrofy hali MTK w 2006 r. za dopuszczalny i uchylił postanowienia sądów I i II instancji o jego odrzuceniu. SN ocenił, że w sprawie możliwe jest ustalenie okoliczności wspólnych dla wszystkich powodów, czyli np. odpowiedzialności pozwanego Skarbu Państwa za śmierć osób w wyniku katastrofy budowlanej.
Wcześniej zapadło wiele wyroków w indywidualnych sprawach odszkodowawczych w sprawie MTK – w części z nich sądy uznały odpowiedzialność Skarbu Państwa, w niektórych jednak nie.

Merytoryczne rozpoznawanie pozwu zbiorowego o odszkodowanie sąd rozpoczął w połowie marca 2017 r., wówczas jednak proces cywilny został odroczony w oczekiwaniu na prawomocny wyrok karny ws. katastrofy hali MTK. Wyrok w tej sprawie zapadł we wrześniu 2017 r. przed Sądem Apelacyjnym w Katowicach. 15 stycznia 2018 r. Sąd Okręgowy powrócił do procesu dzięki temu, że poszkodowani zainicjowali pozew zbiorowy.

Szczegółowe informacje w zakresie postępowania grupowego i spraw odszkodowawczych można uzyskać na stronie Kancelarii Radcy Prawnego Artura Klimkiewicza https://wieksze-odszkodowanie.pl. Kancelaria oferuje fachową pomoc w zakresie odszkodowań i zadośćuczynienia w wyniku wypadku zarówno dla samych poszkodowanych, jak również dla ich rodzin.